ข้อมูลพื้นฐานอำเภออากาศอำนวย - สำนักงานเทศบาลตำบลอากาศอำนวย

ความเป็นมาของอำเภออากาศอำนวย (เริ่มปรากฏหลักฐาน ในสมัยรัชกาลที่ 4 ) พ.ศ. 2396 สารตราเจ้าพระยาจักรี มาถึงอุปฮาด ราชวงศ์ ราชบุตร ท้าวเพี้ย เมืองนครพนม พระแก้วโกมลเรณูนคร พระอุทัยพระเทศเจ้าเมืองรามราช หลวงเอกอาษาเจ้าเมืองอาทมาต ความว่า เนื่องจากพระยาสุนทรราชวงศาเจ้าเมืองยศสุนทร เมืองนครพนม ได้พาท้าวศรีสุราช ท้าวจันทนาม ท้าวนามโคตร ครอบครัวท้าวติวซอยบ้านหอมท้าวลงไปกรุงเทพฯรับน้ำพิพัฒน์สัจจาและ เนื่องจากท้าวศรีสุราช ท้าวติวซอย ตั้งอยู่แขวงเมืองสกลนครไม่สมัครอยู่กับพระยาประเทศธานีเมืองสกลนคร ขอสมัครขึ้นต่อเมืองนครพนม พระสุนทรราชวงศา จึงให้ครอบครัวไปตั้งบ้านเรือนอยู่บ้านม่วงลำน้ำยามซึ่งตั้งอยู่ระหว่างเขตแดนเมืองไชยบุรี สกลนคร นครพนม มีจำนวนพระสงฆ์ สามเณร คนชรา 109 คน ท้าวเพี้ย 109 คน ฉกรรจ์ 246 คน รวม 464 คน รวมชายหญิงใหญ่น้อย เป็นคน 2,339 คน พระสุนทรราชวงศา จึงขอยกบ้านม่วงเป็นเมืองอากาศอำนวย ขอท้าวศรีสุราชเป็นเจ้าเมือง ท้าวชาบัณฑิตเป็นอัครฮาด ท้าวจันทนามเป็นอัครวงศ์ ท้าวนามโคตรเป็นวรบุตร จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยกบ้านม่วงเป็นเมืองอากาศอำนวย และพระราชทานให้ท้าวศรีสุราชเป็นหลวงพลานุกูล ท้าวจันทนามเป็นราชวงศ์ ท้าวนามโคตรเป็นวรบุตร พร้อมทั้งเครื่องยศตามตำแหน่ง โปรดเกล้าฯให้มีสารถึงเมืองหนองหาร เมืองสกลนคร เมืองไชยบุรี ให้แบ่งเขตแดนให้เมืองอากาศอำนวย แล้วให้มีใบบอกรายงานไปยังกรุงเทพฯ ( สร้างเมื่อปี พ.ศ. 2506 ใช้งบประมาณในการก่อสร้าง 200,000 บาท)
พ.ศ.2400 พวกไทยโย้ย กรมการเมืองสกลนคร ได้แตกแยกออกเป็นสองพวก พวกหนึ่งไปร้องสมัครขอเป็นเมืองขึ้นเมืองยโสธร มีนายจารคำเป็นหัวหน้า อีกพวกหนึ่งขอเป็นเมืองขึ้นกับเมืองนครพนมมีเพี้ยติ้วซอยเป็นหัวหน้า พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว(รัชกาลที่ 4) โปรดเกล้าฯ แต่งตั้งนายจารคำ
เป็นหลวงประชาราษฎร์รักษา เพี้ยติ้วซอยเป็นหลวงพลานุกูล ยกบ้านม่วงน้ำยามเป็นเมืองอากาศอำนวย ขึ้นกับเมืองนครพนม หลวงพลานุกูลเป็นเจ้าเมือง
พ.ศ.2400 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว(รัชกาลที่ 4) โปรดเกล้าฯ แต่งตั้งท้าวศรีสุราชเป็นเจ้าเมืองอากาศอำนวย พ.ศ.2404 ทางเมืองนครพนม ได้มีใบบอกไปยังกรุงเทพฯว่า หลวงพลานุกูลเจ้าเมืองอากาศอำนวย ได้ถึงแก่กรรม ณ วันเดือน 6 แรม 13 ค่ำ ปีระกา ตรีศก (7 พฤษภาคม 2404 ) ได้ให้อัครฮาด ท้าวเพี้ย เมืองอากาศอำนวย เอาศพหลวงพลานุกูล ใส่หีบแล้วทำบุญให้ทานเป็นการกุศลทุกเพลา จนถึงวันเผาศพ ณ วันเดือน 7 ขึ้น 10 ค่ำ ปีระกา ตรีศก พ.ศ.2406 โปรดเกล้าฯแต่งตั้งอัครฮาดเป็นหลวงพลานุกูล เจ้าเมืองอากาศอำนวย ท้าวศรีสุราชเป็นอัครฮาดเมืองอากาศอำนวยแทนตำแหน่งที่ว่าง
พ.ศ.2457 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ยุบอำเภออากาศอำนวยและวาริชภูมิ แล้วโปรดเกล้าฯ ยก 7 ตำบลมี นาหว้า บ้านข่า บ้านเสียว สามผง บ้านแวง นาทม บ้านแพงเป็นกิ่งอำเภออากาศอำนวย พ.ศ. 2459 ทางราชการได้เปลี่ยนคำว่า " เมือง " มาเป็นคำว่า " จังหวัด " ทั่วมณฑลในประเทศไทย คือเมืองสกลนคร ให้เรียกว่า "จังหวัดสกลนคร " เรียกรวมทั้งแขวงว่า จังหวัด
พ.ศ.2476 มีการแบ่งเขตการปกครองจังหวัดสกลนคร เป็น 4 อำเภอ และ 1 กิ่งอำเภอ
1. อำเภอธาตุเชิงชุม ( กุสุมาลย์, กุดบาก, เต่างอย, โคกศรีสุพรรณ )
2. อำเภอพรรณานิคม ( พังโคน, นิคมน้ำอูน )
3. อำเภอวานรนิวาส ( คำตากล้า, อากาศอำนวย )
4. อำเภอสว่างแดนดิน ( ส่องดาว, บ้านม่วง, เจริญศิลป์ )
5. กิ่งอำเภอวาริชภูมิ
ในรัชการที่ 9 ปัจจุบัน พ.ศ. 2506 จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัตน์ นายกรัฐมนตรี มาตรวจราชการที่ภาคอีสาน และมาตรวจเยี่ยมที่ตำบลอากาศด้วย ได้พิจารณาเห็นว่า ตำบลอากาศ ตำบลวาใหญ่ ตำบลโพนงาม และตำบลโพนแพง รวม 4 ตำบล มีราษฎรตั้งอยู่หนาแน่นพอที่จะตั้งเป็นกิ่งอำเภอได้ จึงได้ยกฐานะขึ้นเป็นกิ่งอำเภอขึ้นกับอำเภอวานรนิวาส
15 พฤษภาคม 2506 เนื่องจากสาเหตุที่ได้มีการจับกุมผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ จำนวน 21 คน ในท้องที่ตำบลอากาศ ฉะนั้น จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัตน์ จึงสั่งให้ตั้งเป็นกิ่งอำเภอเป็นกรณีพิเศษ โดยมีนายสุพจน์ ไชยเชษฐ์ เป็นหัวหน้ากิ่งอำเภอคนแรก โดยยกฐานะตำบลอากาศ ตำบลวาใหญ่ ตำบลโพนงามและตำบลโพนแพง รวม 4 ตำบล เป็นกิ่งอำเภออากาศอำนวย ขึ้นกับอำเภอวานรนิวาส

2 กรกฎาคม 2508 กระทรวงมหาดไทย ประกาศยกฐานะกิ่งอำเภออากาศอำนวย ขึ้นเป็นอำเภออากาศอำนวย ตามพระราชกฤษฎีกา
กรมการปกครองได้จัดสรรงบประมาณ 7,872,000 บาท เพื่อก่อสร้างที่ว่าการอำเภอหลังใหม่ เมื่อวันที่ 2 พฤศจิกายน พ.ศ.2543

สภาพทั่วไปของอำเภออากาศอำนวย
อาณาเขตติดต่อ

ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเซกา จังหวัดบึงกาฬ อำเภอนาทม จังหวัดนครพนม
ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอพรรณนานิคม จังหวัดสกลนคร
ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอศรีสงคราม อำเภอนาหว้า จังหวัดนครพนม
ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอวานรนิวาส อำเภอคำตากล้า จังหวัดสกลนคร

ลักษณะภูมิประเทศ

สภาพโดยทั่วไปของอำเภอ เป็นที่ราบลุ่ม มีแม่น้ำสำคัญ 2 สายไหลผ่าน คือ
1. ลำน้ำยาม เป็นลำน้ำขนาดเล็ก ต้นน้ำเกิดจากเทือกเขาภูพานในเขตอำเภอวาริชภูมิ
ไหลผ่านอำเภอส่องดาว อำเภอสว่างแดนดิน อำเภอเจริญศิลป์ อำเภอวานรนิวาส อำเภอพรรณนานิคม และอำเภออากาศอำนวย แล้วไหลไปบรรจบลำน้ำสงคราม ไหลผ่านพื้นที่อำเภออากาศอำนวย ประมาณ 52 กิโลเมตร
2. ลำน้ำสงคราม เป็นลำน้ำค่อนข้างใหญ่ มีปริมาณน้ำมาก ต้นกำเนิดจากสันภูผาเหล็ก
ในเขตอำเภอส่องดาว ไหลผ่านสว่างแดนดิน อำเภออากาศอำนวย ไปบรรจบลำน้ำโขงที่อำเภอท่าอุเทน จังหวัดนครพนม ไหลผ่านพื้นที่อำเภออากาศอำนวย ประมาณ 45 กิโลเมตร
ประชากร ( ข้อมูล เดือน กันยายน 2555 )
มีประชากรรวมทั้งสิ้น 69,635 คน แยกเป็น ชาย 34,941 คน หญิง 34,694 คน โดยชนเผ่าดั้งเดิมซึ่งเป็นชาวพื้นเมือง มี 4 เผ่า ได้แก่ ไทโย้ย , ลาว, ญ้อ, ภูไทการประกอบ

อาชีพ

ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพการเกษตร ปลูกข้าวในฤดูฝน
และมีการทำนาปรังในบางพื้นที่ นอกจากนั้นมีการทำสวน
ยางพารา และปลูกมันสำปะหลัง

การปกครอง แบ่งการปกครองออกเป็น 8 ตำบล 94 หมู่บ้าน ดังนี้
1. ตำบลอากาศ 19 หมู่บ้าน 5. ตำบลสามัคคีพัฒนา 10 หมู่บ้าน
2. ตำบลวาใหญ่ 14 หมู่บ้าน 6. ตำบลบะหว้า 9 หมู่บ้าน
3. ตำบลโพนแพง 12 หมู่บ้าน 7. ตำบลท่าก้อน 8 หมู่บ้าน
4. ตำบลโพนงาม 13 หมู่บ้าน 8. ตำบลนาฮี 9 หมู่บ้าน

เทศบาลตำบล 5 แห่ง
1) เทศบาลตำบลอากาศอำนวย
2) เทศบาลตำบลสามัคคีพัฒนา
3) เทศบาลตำบลบะหว้า
4) เทศบาลตำบลโพนแพง
5) เทศบาลตำบลวาใหญ่

องค์การบริหารส่วนตำบล 4 แห่ง
1) องค์การบริหารส่วนตำบลอากาศ 2) องค์การบริหารส่วนตำบลโพนงาม
3) องค์การบริหารส่วนตำบลนาฮี 4) องค์การบริหารส่วนตำบลท่าก้อน

การศึกษา ประกอบด้วย

โรงเรียนมัธยมศึกษา 3 แห่ง
โรงเรียนประถมศึกษา 42 แห่ง
การศึกษานอกโรงเรียน 1 แห่ง
โรงเรียนปริยัติธรรม 1 แห่ง
โรงเรียนอาชีวศึกษา (เอกชน) 1 แห่ง

โรงพยาบาลอากาศอำนวย เป็นโรงพยาบาลขนาด 90 เตียง
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล จำนวน 11 แห่ง
สำนักงานสาธารณสุขอำเภอ 1 แห่ง

มีสถานีตำรวจภูธร จำนวน 3 แห่ง
1. สถานีตำรวจภูธรอากาศอำนวย
2. สถานีตำรวจภูธรโพนงาม
3. สถานีตำรวจภูธรโพนแพง

กองร้อยอาสารักษาดินแดน อำเภออากาศอำนวย กำลังพล 8 นาย
ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านฝ่ายรักษาความสงบ จำนวน 22 นาย
ที่ทำการไปรษณีย์ 1 แห่ง
องค์การโทรศัพท์ 1 แห่ง
การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค 1 แห่ง
การประปาส่วนภูมิภาค 1 แห่ง
สถานีวิทยุชุมชน 2 แห่ง
มีธนาคาร 2 แห่ง คือ
ธนาคารกรุงไทย จำกัด (มหาชน)
ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร
สหกรณ์การเกษตร 1 แห่ง
กองทุนหมู่บ้าน 94 กองทุน
กข.คจ. 43 หมู่บ้าน
ราษฎรส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ
วัด จำนวน 60 แห่ง
สำนักสงฆ์ จำนวน 28 แห่ง
โบสถ์คริสต์ จำนวน 3 แห่ง

สถานที่ตั้ง อำเภออากาศอำนวย เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดสกลนคร ตั้งอยู่ทาง ทิศตะวันออกเฉียงเหนือของจังหวัด ห่างจากตัวจังหวัด ประมาณ 57 กิโลเมตร และห่างจากกรุงเทพมหานคร ประมาณ 730 กิโลเมตร

การปกครองส่วนท้องถิ่น ประกอบด้วย

การสาธารณสุข ประกอบด้วย
ความมั่นคงปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน
การสื่อสารและสาธารณูปโภค
สถาบันการเงิน
ศาสนา